Page 182 - Ekspert EDU Fen Bilimleri 5. Sınıf

E K S P E R T Tam Gölgenin Oluşumu

IŞIĞIN DÜNYASI

5. Noktasal bir ışık kaynağı ve ışık geçirmeyen bir cisim kul- 7. Noktasal ışık kaynağı önünde duran bir cismin oluşan
lanılarak cismin perde üzerinde gölgesi oluşturulmuştur. gölge boyu aşağıdaki gibidir. Düzenekte arka arkaya yapı-
Daha sonra cisim yerinden alınarak K noktasına yerleş- lan işlemler sonucunda cismin perde üzerinde oluşan göl-
tirilmiş ve bu cismin perde üzerinde oluşan yeni gölgesi gesinin önce büyüdüğü ardından ise küçüldüğü gözlem-
gözlemlenmiştir. Ardından cisim tekrar ilk konumuna geri lenmiştir.
getirilmiş ve bu sefer ışık kaynağı K noktasına yerleştirile-
rek perde üzerinde gölge oluşumu sağlanmıştır.
Gölge
C s m

Işık kaynağı
Işık kaynağı K Gölge C s m Perde

Perde Buna göre bu düzenekte,

I. Önce ışık kaynağını cisme yaklaştırmak, ardından
Buna göre cisim ve ışık kaynağı K konumuna getiril- uzaklaştırmak
diğinde oluşan gölge boyları ilk duruma göre nasıl
değişmiştir? II. Cismi ışık kaynağına yaklaştırdıktan bir süre sonra ışık
kaynağını da cisimden uzaklaştırmak
Cisim K Işık kaynağı K III. Cismi önce perdeye yaklaştırmak, ardından perdeden
noktasındayken noktasındayken uzaklaştırmak
A) Küçülür. Küçülür. işlemlerinden hangileri uygulanmış olabilir?
B) Büyür. Küçülür.
E K S P E R T
C) Büyür. Büyür. A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I, II ve III
D) Değişmez. Büyür.

6. Opak bir cismin, noktasal ışık kaynağı önünde oluşan iki 8. Bir öğrenci yarı saydam bir kâğıtla tam gölge oluşturmaya
farklı gölgesi özdeş birim karelerden oluşan perde üze- çalışmış ve aşağıdaki verileri kaydetmiştir.
rinde aşağıdaki gibi gösterilmiştir.
Kâğıt Sayısı Tam gölge oluşma durumu
1. Durum 2. Durum
1 Oluşmadı.
2 Oluşmadı.
3 Oluştu.
4 Oluştu.

Bu verilere göre,
I. Yarı saydam maddelerin kalınlığı artarsa madde opak
Buna göre düzenekte 1. durumdan 2. duruma geçer-
ken gölge boyunda gözlemlenen bu değişimin nedeni olabilir.
aşağıdakilerden hangisi olabilir? (Cisim ışık kaynağı II. Opak maddelerin kalınlığı azalırsa madde yarı saydam
önünde aynı doğrultuda hareket ettirilmektedir.) olabilir.
III. Öğrenci tam gölge oluşumu için 4. kâğıdı kullanmasa
A) Cisim, ışık kaynağına doğru yaklaştırılmıştır.
da olurdu.
B) Işık kaynağı, cisimden uzaklaştırılmıştır.
ifadelerinden hangilerine ulaşılır?
C) Cisim, perdeden uzaklaştırılmıştır.
D) Daha güçlü bir noktasal ışık kaynağı kullanılmıştır. A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III D) I, II ve III

182 183
183
E K S P E R T
E K S P E R T EDU FEN BİLİMLERİ E K S P E R T