Page 35 - ATA YAYINCILIK 7. Sınıf Ben Korkmam Türkçe Soru Bankası
P. 35
SÖZ GRUPLARINDA ANLAM
ATASÖZLERI / ÖZDEYIŞLER
ATASÖZLERİ
Anonim özellik taşıyan, atalardan kaldığı kabul edi-
Kalıplaşmış söz, uzun bir len, toplumun yüzyıllar boyunca geçirdiği gözlem Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "baş" sözcü-
tarihî dönem içerisinde ve denemelerden, ortak düşünce, tutum ve davra- ğü atasözü içinde kullanılmamıştır?
söylene söylene şekillen- nışlarıyla dünya görüşünden oluşan, genel kural ni- A) Ne demişler: "Ağrısız baş mezarda gerek."
miş, tüm toplum tarafın- teliğindeki kısa, özlü, kalıplaşmış sözlere atasözü B) "Ağaran baş, ağlayan göz gizlenmez." dedi.
dan bilinen, söylendi- denir. C) "Aklım başıma geldi." demek için geç.
ğinde herkes tarafından
Atasözlerinin Genel Özellikleri: D) "Akla gelmeyen başa gelir." sözü çok doğru.
anlaşılan ve belirli bir
☞ Atasözleri de deyimler gibi kalıplaşmış sözler-
durumu anlatmak için
dir. Sözcükleri birbiriyle yer değiştiremez, söz-
kullanılan sözdür. Kalıp-
cüklerin yerlerine başka sözcükler kullanılamaz
laşmış sözler, dilin çok Baş sözcüğü "C" seçeneğinde deyim içinde (aklı
ve içinden sözcük çıkartılamaz.
eski devirlerinde ortaya başına gelmek), diğer seçeneklerde atasözlerin-
çıkmış olduğundan de- • Kurt dumanlı havayı sever. de geçmektedir.
ğiştirilemez. Deyimler, Tilki dumanlı havayı sever. Cevap: C
atasözleri, ikilemeler en Dumanlı havayı sever kurt.
bilinen kalıplaşmış söz ÖZDEYİŞLER
Kurt dumanı sever.
gruplarındandır. Bir düşünce ya da duyguyu kısa ve kesin bir biçimde
Bu ifadelerden üçü de kullanılamaz. anlatan, kim tarafından söylendiği bilinen özlü söz-
☞ Atasözlerinin çoğuna mecaz anlam hâkimdir. lere özdeyiş denir.
Nadiren gerçek anlamıyla da kullanılabilecek • Okumayı sevmek, hayattaki can sıkıcı saat-
atasözleri bulunur. leri en güzel saatlerle değiştirmektir. (Char-
• "Aş taşınca kepçeye paha olmaz." atasözü les Montesquieu)
mecaz anlama gelecek şekilde kullanılmış- • Büyük felaketler, büyük insanların yetiştiği
tır. okuldur. (Napolyon Bonapart)
• "Güvenme varlığa, düşersin darlığa." atasö-
zü gerçek anlamıyla kullanılır.
Belli durumlarda söy- ☞ Bazı atasözleri anlamca birbirlerine yakın ya da "İnsan, dostunun huyunu alır."
lenmesi gelenek olmuş karşıt olabilir. Mevlâna
toplumun yaşamına ve
kültürüne ışık tutan söz- • "Ağaç yaprağıyla gürler." atasözü ile "Bir Aşağıdaki atasözlerinden hangisi bu özdeyiş
lere kalıp sözler denir. elin nesi var, iki elin sesi var." atasözü an- ile aynı doğrultuda değildir?
Dilimizde sıkça kullanılan lamca yakındır. A) Üzüm üzüme baka baka kararır.
kalıp sözlerden bazıları • "Akıl akıldan üstündür." atasözü ile "Akılları B) Arkadaşını söyle, kim olduğunu söyleyeyim.
şunlardır: pazara çıkarmışlar herkes kendi aklını be- C) Kişi arkadaşından bellidir.
Günaydın, merhaba, ğenmiş." atasözü karşıt durumları anlatmak- D) Yiğit ekmeğiyle yiğit beslenir.
hoşça kal, görüşmek ta kullanılmaktadır.
üzere, nazar değmesin, ☞ Atasözleri cümle şeklinde, yargısı olan sözler-
bize de buyurun, senden dir.
iyi olmasın, rica ederim, • Bağa bak, üzüm olsun, yemeye yüzün ol- "D" seçeneğindeki atasözü Mevlâna'nın özdeyişi
benden söylemesi, kusu- sun. ile aynı doğrultuda değildir.
ra bakma... Cevap: D
• Aç köpek fırın deler.
34
