Page 150 - ATA YAYINCILIK 7. Sınıf Ben Korkmam Türkçe Soru Bankası

FİİLLER

FİİLDE ZAMAN (KİP) EKLERİ (HABER KİPLERİ)

Fiil çekim ekleri, fiil kök ve gövdelerindeki hareketle- GELECEK ZAMAN (-acak/-ecek)
ri kişi ve nesnelere bağlamak, adlarla fiiller arasında Bu ek, fiilin bildirdiği hareketin henüz gerçekleşme-
geçici anlam ilişkileri kurmak için başvurulan ekler- miş bulunduğunu ama gelecekte bir zaman kesimin- Görülen geçmiş zaman
dir. Türkçede fiil çekimi, fiil kök ve gövdelerine ekle- de mutlaka gerçekleşeceğini bildirir. ile duyulan geçmiş za-
nen zaman (kip), şahıs ve soru ekleriyle karşılanır. man arasındaki en temel
• Ya bir işe gireceğim yahut köye döneceğim.
Fiildeki zaman ekleri bir hareketin, bir oluş ve kılışın fark, gerçekleşen olayı
☞ Kapsamı çok geniş olan gelecek zaman kavra-
ne zaman ve nasıl ortaya çıktığını bildiren eklerdir. görüp görmeme, bilip
mının fiildeki sınırını çizmek için cümle içinde
Türkçede haber (bildirme) kipleri ve dilek (tasarla- bilmeme noktasındadır.
bugün, yarın, daha sonra, iki hafta önce gibi bazı
ma) kipleri olmak üzere iki kip türü vardır.
yönlendirici ifadeler kullanılır.
HABER (BİLDİRME) KİPLERİ
• Yarın evde oturacağım, sonraki gün doktora
GÖRÜLEN GEÇMİŞ ZAMAN (-dı/-di/-du/-dü) gideceğim.
Bu ek, fiilin bildirdiği hareketin içinde bulunulan za- GENİŞ ZAMAN (-r/-ır/-ir/-ur/-ür/-ar/-er)
mandan daha önceki bir zamanda bitmiş olduğunu
Bu ek, fiilin bildirdiği hareketin geçmişten geleceğe
gösterir ve kesin bir zaman kesimini bildirir. Konu-
uzanan geniş bir zaman kesiminde gerçekleştiğini
şan, fiilin bildirdiği harekete ya tanık olmuştur ya da
ve gerçekleşeceğini bildirir. Bu zamanda bir sürek-
bitmişlik, konuşanın kesin bilgi ve kanısına dayan-
lilik işlevi vardır.
maktadır.
• Bizim köyde kışlar soğuk ve yağışlı geçer.
• Püsküren lavların parlaklığını gördü.
• Çiçeklerine senin için güzelce bakarım.
• Yerden küçük bir taşı usulca aldım, doğruldum.
☞ Esneklik ve her zamanı kavrayabilme özelliği
DUYULAN GEÇMİŞ ZAMAN (-mış/-miş/-muş/-müş)
sayesinde genel yargılar, kanunlar, kurallar, ata-
Bu ek, fiilin bildirdiği hareketin içinde bulunulan za- sözleri, alışkanlıklar hep geniş zamanla dile ge-
mandan daha önceki bir zamanda bitmiş olduğunu tirilir.
gösterir ve kesin olmayan bir zaman kesimini bildirir.
• Can çıkmayınca huy çıkmaz.
Konuşan; fiilin bildirdiği hareketi görmemiş, başka-
sından duyup öğrenmiştir ya da hareket o farkında
olmadan gerçekleşmiş, konuşan bunu sonradan
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yer alan fiil,
fark etmiştir.
haber kipiyle çekimlenmemiştir?
• Ayağındaki rahatsızlıktan dolayı doktora gitmiş.
A) Buralarda kış artık etkisini hissettiriyor.
• Salondaki duvar saati yine bozulmuş. B) Tasarruflu insanın parası cebinde kalır.

ŞİMDİKİ ZAMAN (-yor) C) Bizim geldiğimizi biriniz gidip haber versin.
Bu ek, fiilin bildirdiği hareketin içinde bulunulan za- D) Bir sıkıntı yaşanmamasına çok sevindim. Görülen geçmiş zaman
sıklıkla hikâye türündeki
manda başladığını ve sürmekte olduğunu bildirir.
metinlerde kullanıldığı
• Benim onu izlediğimi bilerek hareket ediyor.
Kipler, haber ve dilek kipleri olarak ikiye ayrılır. için bu zamana hikâye
☞ Şimdiki zamanı göstermek için -mada ve -makta zamanı da denir.
"A", seçeneğinde şimdiki zaman, "B" seçene-
ekleri de kullanılır.
ğinde geniş zaman ve "D" seçeneğinde görülen Duyulan geçmiş zaman
• Ağır adımlarla sana doğru gelmekteyim.
geçmiş zaman kullanılmıştır, "C" seçeneğinde yer sıklıkla masal türündeki
• Ölüm indirmede gökler, ölü püskürmede yer alan fiil haber kiplerinden biriyle değil, dilek kiple- metinlerde kullanıldığı
O ne müdhiş tipidir: Savrulur enkaz-ı beşer rinden biriyle çekimlenmiştir. için bu zamana masal
zamanı da denir.
(Çanakkale Destanı / Mehmet Akif Ersoy) Cevap: C

149