Page 106 - ATA YAYINCILIK 7. Sınıf Ben Korkmam Türkçe Soru Bankası

METNİN ANLAMI VE YAPISI

ANLATIM TEKNİKLERİ

AÇIKLAYICI ANLATIM ÖYKÜLEYİCİ ANLATIM

Herhangi bir konuda bilgi vermek, belli bir konuyu Temelinde bir olay bulunan, hikâye unsurlarına da
okuyucuya öğretmek amacıyla kullanılan anlatım yer verilerek yapılan anlatıma öyküleyici anlatım Tartışmacı anlatımda bir-
biçimine açıklayıcı anlatım denir. denir. birine karşıt iki düşünce
ele alınabileceği gibi bir
☞ Amaç bilgi vermektir. ☞ Olaylar belli bir plan dâhilinde verilir.
düşüncenin iki yönü de
☞ Genelde nesnel bir tutum vardır. ☞ Roman, hikâye gibi türlerin anlatım tekniğidir.
ele alınıp işlenebilir.
☞ Anlatımın belirli bir amacı ve planı vardır. • Kel Mahmut Hababam Sınıfı'nın kapısına dikil-
• İklim değişikliği doğada birçok değişime neden miş bağırıyordu: “Hangi eşek bu başımda tepi-
oluyor. Hayvanlar da bu değişimlerden fazlasıyla nen?” Ses yok. “Söyle Recep, kimdi bu herif?”
etkileniyor. Sıcak bölgelerde yaşayan hayvanla- Müdür yardımcısı Kel Mahmut'un odası, Haba-
rın vücutları daha küçük oluyor. Bu, onların vücut bam Sınıfı'nın tam altındaydı. Biri hızlıca yürüdü Öyküleyici anlatım ve be-
sıcaklıklarını korumalarını sağlıyor. 200’den faz- mü hemen yukarı çıkar, ağzına geleni söylerdi. timleyici anlatım sıklıkla
la arının vücut boyutlarını, kanat uzunluklarını ve Sınıf başkanı Palamut Recep, bir taktik inceliği iç içe bulunur. Yazar bir
baş genişliğini ölçen araştırmacılar bu ölçülerin göstermek zorundaydı: “Şaban'dı efendim!” Bili- olayı anlatırken bu olaya
geçen yüzyılda yaşayan arılarınkine göre daha yordu ki İnek Şaban, az sonra nasıl olsa Tulum konu olan herhangi bir
küçük olduğunu belirtiyor. Bunun nedeni olarak Hayri'yi ele verecekti. Şaban ayağa kalktı: “Du- varlık ya da kavramı be-
da iklim değişikliği ve sıcaklık artışı gösteriliyor. run!” dedi, “Anlatayım.” Kel Mahmut'un, Şaban'ı timleme yoluna gidebilir.
kolladığını hep bilirdik. Biraz yumuşayarak “Ne
oldu gene?” dedi.
TARTIŞMACI ANLATIM
– Efendim, Hayri şey yaptı!
Ortaya atılan bir öneriyi, bir düşünceyi, bir yargıyı ya
– Ne yaptı?
değiştirmek ya da desteklemek için kullanılan anla- Bazı betimlemelerde
tım biçimine tartışmacı anlatım denir. – Şey yaptı efendim. varlıkların nitelikleri, bu
☞ Belirli bir düşünce ortaya atılır. – Söyle ne yaptı. İnek mi dedi? niteliklerin duyularımız
☞ Bu düşünceye dair destek ya da eleştiri ifadeleri – Hayır efendim, demedi ama... Tarih kitabımın üzerinde uyandırdığı
kullanılır. içine ot koydu efendim! izlenimler belirtilir. Buna
☞ Eleştirilen durumları düzeltmek için teklifler su- BETİMLEYİCİ ANLATIM izlenimsel ya da sanatsal
betimleme de denir.
nulur. Bir nesnenin, yerin veya bir kişinin görünen ya da
☞ Öznel ifadeler sıklıkla kullanılır. görünmeyen özelliklerini okuyucunun hayal gücün- Kişinin; boyu, ağırlı-
de canlandırmak amacıyla kullanılan anlatım tekni- ğı, göz rengi, saçları
• Bir şeyin estetik sunuluşu çok yanlış anlaşıl-
ğine betimleyici anlatım denir. vücut yapısıyla tanıtıldığı
mıştır bence. Estetikte her zaman bir uzaktan betimlemelere fiziksel
sunma, nesneyi seyirciden uzak tutma, vardır, ☞ Olay ya da fikir ön planda değildir.
betimleme denir. Kişinin;
burası doğru. Boileau, "Sanatın aynasında gü- ☞ Öznel ya da nesnel olabilir.
duygularının, düşünce-
zelleşmeyen hiçbir canavar yoktur." der. Bu ☞ Yazarın izlenimlerini de içinde bulundurur. lerinin, beğenilerinin,
demektir ki sanatçı bir sanat yapıtında bir ya-
• Kış, Ada'nın sahillerine lodosla beraber gelirdi. tutkularının anlatıldığı
rayı, bir çirkinliği ya da bir haksızlığı gösterdiği
Koca yemiş ağaçlarının çamlarla birleştiği ada- betimlere ruhsal betimle-
zaman, seyirciyi, yardım ya da para istemede
nın lodos tarafında, hiçbir ev yoktur. Orada ko- me denir. Okura sadece
olduğu gibi, doğrudan doğruya çiğ duyularla et-
caman vahşi kayalar, tuhaf kuşlar ve derin uçu- bilgi vermenin amaç-
kilemeyi gözetmez. Bundan ötürü, bir nesnenin
rumlar vardır. Kalpazanlar Kayası'nın üstünden landığı betimleme ise
estetik sunuluşunun, sadece insanı bağlamayan
lodos aştığı zaman, adanın poyraz tarafındaki açıklayıcı betimlemedir.
bir sunuş, yalın bir sunuş olduğu sanılmıştır.
evlerinde sessiz bir hayat başlardı.
105