Page 33 - ATA YAYINCILIK 6. Sınıf Ben Korkmam Türkçe Soru Bankası

SÖZ GRUPLARINDA ANLAM

ATASÖZLERI / ÖZDEYIŞLER

ATASÖZLERİ

Uzun süreli deneme ve gözlemlere dayanıla-
Kalıplaşmış söz, rak söylenmiş ve halka mal olmuş, öğüt verici Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "akıl"
uzun bir tarihî dönem nitelikteki kalıplaşmış sözlerdir. sözcüğü atasözü içinde kullanılmamıştır?
içerisinde söylene Atasözlerinin Genel Özellikleri: A) Aklın yolu birdir, sözüne inanırım.
söylene şekillenmiş, B) Akıl adama sermayedir, demişler.
tüm toplum tarafından ☞ Atasözleri de deyimler gibi kalıplaşmış C) Atadan akıl almak, evlada yeter.
bilinen, söylendiğin- sözlerdir. Sözcükleri birbiriyle ya da başka D) Akıl para ile satılmaz ki alayım.
de herkes tarafından sözcüklerle yer değiştiremez, içinden söz-
anlaşılan ve belirli bir cük çıkartılamaz.
durumu anlatmak için • Akıl yaşta değil, baştadır.
kullanılan sözdür. Ka- Akıl yaşta değil, kafadadır. Akıl sözcüğü "C" seçeneğinde deyim içinde,
lıplaşmış sözler, dilin Akıl baştadır. diğer seçeneklerde atasözlerinin içinde geç-
çok eski devirlerinde Akıl baştadır, yaşta değil. mektedir.
ortaya çıkmıştır ve bu Cevap: C
yüzden değiştirilemez. Bu ifadelerden üçü de kullanılamaz.
Deyimler, atasözleri, ☞ Atasözlerinin çoğuna mecaz anlam hâkim- ÖZDEYİŞLER
ikilemeler en bilinen dir. Nadiren gerçek anlamıyla da kullanıla- Bir düşünce ya da duyguyu kısa ve kesin bir
kalıplaşmış söz türle- bilecek atasözleri bulunur. biçimde anlatan, kim tarafından söylendiği bili-
ridir. nen özlü sözlerdir.
• "Güneş balçıkla sıvanmaz." atasözü
mecaz anlama gelecek şekilde kullanıl- • "Borcunu ödememek kararıyla alışveriş ya-
mıştır. pan için fiyatın önemi yoktur." (Cervantes)
• "Bazen iyi bir öğüt, pahalı bir armağandan
• "Sebepsiz ölüm olmaz." atasözü gerçek daha değerlidir." (Montaigne)
anlama gelecek şekilde kullanılmıştır.
Belli durumlarda ☞ Bazı atasözleri anlamca birbirlerine yakın
söylenmesi gelenek ya da karşıt olabilir.
olmuş toplumun yaşa- "İyi dostu olanın aynaya gereksinimi yoktur."
mına ve kültürüne ışık • "Ev alma komşu al." atasözü ile "Kom- (Mevlana)
tutan sözlere kalıp şu, komşunun külüne muhtaçtır." atasö- Bu özdeyiş ile anlatılmak istenen aşağı-
sözler denir. Dilimizde zü anlamca yakındır. dakilerden hangisidir?
sıkça kullanılan kalıp • "Damlaya damlaya göl olur." atasözü A) Dostlar ayna gibidir, hemen kırılabilirler.
sözlerden bazıları ile "Taşıma su ile değirmen dönmez." B) İnsanın kişiliği dostlarından bellidir.
şunlardır: atasözü karşıt anlamlarda kullanılmak-
Günaydın, merhaba, tadır. C) İyi dostlar dünyada en az bulunan şeydir.
hoşça kal, görüşmek D) Kötü şeyi güzel söyleyene dost denir.
üzere, nazar değme- ☞ Atasözleri cümle şeklinde, yargısı olan
sin, bize de buyurun, sözlerdir.
senden iyi olmasın, • Buğdayım var deme ambara girmeyin- İyi bir dostu olan kişi kendi özelliklerini dos-
rica ederim, benden ce, oğlum var deme yoksulluğa düşme- tunda görebilir. Yani kişi neyse dostu da odur.
söylemesi, kusura yince. Cevap: B
bakma... • Her yiğidin bir yoğurt yiyişi vardır.

32