Page 157 - ATA YAYINCILIK 6. Sınıf Ben Korkmam Türkçe Soru Bankası

DİL BİLGİSİ

SIFAT TAMLAMASI / ADLAŞMIŞ SIFAT

SIFAT TAMLAMASI ADLAŞMIŞ SIFAT

Bir adla birleşen sıfatın oluşturduğu kelime Niteleme sıfatları bağlı bulundukları isimlerden
Bir ismin önünde grubuna sıfat tamlaması denir. Tamlamadaki ayrılıp yalnız başlarına kullanıldıklarında iyelik,
birden çok sıfat bulu- sıfat, grubunun tamlayanı; isim ise tamlananı çokluk ve durum gibi isim çekim eklerini alabi-
nabilir. Bu durumda olarak adlandırılır. lir. Bu durumda sıfat olmaktan çıkarlar ve ad-
sıfatların dizilişi bir dü- • kalın kitap laşmış sıfat olarak anılırlar.
zene bağlıdır. Genel- • Kırmızı halıyı beğendim. (Bu cümlede kır-
likle belirtme sıfatları Tamlayan Tamlanan mızı kelimesi halı kelimesini nitelemiştir ve
niteleme sıfatlarından • Büyük ve eski konak, beyaz araba, tatlı sıfat görevindedir.)
önce gelir. elma, hafif koku, uzak yol, akıllı çocuk vb. Kırmızıyı beğendim. (Bu cümlede kırmızı

Örnek: ☞ Bir isim tamlamasında tamlayan da tamla-
nan da sıfat tamlaması olabilir. kelimesi bir ismi nitelememiştir. Bu durum-
Üç küçük elma, bazı da kelime adlaşmış sıfattır.
akıllı insanlar vb. • Büyük mahallenin küçük bakkalı...
Bu ifadede mahallenin bakkalı isim tam- ☞ Adlaşmış sıfatlar tıpkı birer isim gibidirler ve
lamasıdır. Büyük mahalle ve küçük bak- isim tamlamaları kurabilirler.
kal ise birer sıfat tamlamasıdır. • Televizyonda gördüğümüz ünlülerin ya-
☞ Bir sıfat tamlamasında hem niteleme hem şamları kocaman bir yalandan oluşuyor.
de belirtme sıfatı bir arada olabilir. Bu cümlede geçen ünlülerin yaşamları
• Birkaç iyi insan bir araya geldi. isim tamlamasında tamlayan olan ünlü
Bu cümlede geçen birkaç iyi insan tam- kelimesi aslında bir sıfatken adlaşmıştır.
lamasında birkaç kelimesi belgisiz sıfat-
ken iyi kelimesi niteleme sıfatıdır.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "hızlı" ke-
limesi adlaşmış sıfat olarak kullanılmıştır?
Aşağıdaki dizelerin hangisinde farklı tür- A) Filiz hızlı adımlarla sokağın uzun yoku-
de bir tamlama kullanılmıştır? şunu hemencecik indi.

A) Yüzü esrarlı bir adam B) Yarışmanın hızlısı doğal olarak yarışma-
Bir kelimesi sayı sıfatı Penceresinde bu akşam nın galibi de olacaktır.
olarak kullanıldığında B) Şimdi rüya görür damlarda C) Treni kaçırmamak için daha hızlı hareket
niteleme sıfatların- Soluk, yuvarlak yüzlü çocuklar etmelisin.
dan önce kullanılır. C) Sonsuzlaşan yollara dalmış D) Hızlı bir araç bulursak iki günde oraya
Belgisiz sıfat olarak Tasalı gözler olur camlar gidebiliriz.
kullanıldığında ise -bir
istisna olarak,- nitele- D) Samsun'un evleri denize bakar
me sıfatlarından sonra Sokakları yosun içinde
gelir. "A" seçeneğinde hızlı adımlar, "C" seçene-
ğinde hızlı hareket, "D" seçeneğinde hızlı bir
Örnek:
"A", "B" ve "C" seçeneklerindeki esrarlı bir araç ifadeleri sıfat tamlamasıdır. "B" seçene-
Bir büyük karpuz isti- adam, yuvarlak yüzlü çocuklar, tasalı gözler ğinde yarışmanın hızlısı ifadesi belirtili isim
yorum. (Sayı sıfatı)
ifadeleri sıfat tamlamasıdır. "D" seçeneğindeki tamlamasıdır. Hızlı kelimesi bu tamlamada
Büyük bir karpuz isti- Samsun'un evleri ifadesi ise isim tamlamasıdır. adlaşmış sıfat olarak kullanılmıştır.
yorum. (Belgisiz sıfat)
Cevap: D Cevap: B

156