Page 145 - ATA YAYINCILIK 6. Sınıf Ben Korkmam Türkçe Soru Bankası
P. 145
DİL BİLGİSİ
İSİM TAMLAMASI
İSİM TAMLAMASI Belirtisiz İsim Tamlaması
Birden fazla ismin bir araya gelerek yeni bir Tamlayan adın sonunda ilgi ekinin bulunmadı-
İlgi Eki (-in) varlık ya da kavram adı ortaya çıkarmasıyla ğı, tamlanan adın sonunda üçüncü kişi iyelik
Eklendiği isimle başka oluşan kelime gruplarıdır. İsim tamlamalarında ekinin bulunduğu tamlama türüdür.
bir isim arasında ilgi birinci kelime tamlayan, ikinci kelime ise tamla- • mahalle bekçi-s-i
bağı kuran bir çekim nan olarak adlandırılır. Arada ilgi ekinin kulla- ☞ Belirtisiz isim tamlamalarında iki isim ara-
ekidir. İsim tamlama- nılıp kullanılmamasına veya birden fazla isim sında ilgi eki olmadığı hâlde isimler arasın-
larında tamlayan olan tamlamasının iç içe olup olmamasına göre isim daki ilişki süreklidir. Bu yüzden belirtisiz isim
sözcüğe gelerek iki tamlamaları üçe ayrılır. tamlamaları sıklıkla kalıcı isimler kurarlar.
ismin birbiri ile ilgisini
kurar. Bir isim tam- Belirtili İsim Tamlaması • Dikiş makinesi, kimlik kartı, kapı kolu vb.
lamasında ilgi ekinin Tamlayan adın sonuna ilgi eki, tamlanan adın Zincirleme İsim Tamlaması
bulunması isimlerin sonuna iyelik eki getirilerek yapılan tamlama Bir ad tamlamasının başka bir adla oluşturdu-
birbiriyle olan ilgisini türüdür. ğu ikinci bir ad tamlamasıdır. Böylece tamlaya-
daha net bir biçimde • mahalle - n - in bekçi - s - i nı, tamlananı veya her ikisi de ad tamlaması
ortaya koyarken bu Kaynaştırma İlgi Kaynaştırma İyelik biçiminde olan iç içe girmiş yeni bir tamlama
ekin bulunmaması ilgi- harfi eki harfi eki türü ortaya çıkmaktadır.
nin daha zayıf olması- • Bahçe kapısının boyası, öğretmenin evinin
na neden olur. ☞ Tamlayan ad, ilgi eki aldığı için belirtili isim yanı, kapı kolunun rengi vb.
tamlamasında iki isim arasında kesin bir
Örnek: ☞ Zincirleme isim tamlamalarında, tamlamayı
anlam bağlantısı vardır.
Osmanlının Devleti oluşturan isimler dışında başka kelimeler
• Gözlerinin içi gülüyor.
Osmanlı Devleti de tamlamaya katılabilir.
☞ Belirtili isim tamlamalarında tamlayan ile
Birinci örnekte devletin tamlanan arasına başka sözcükler girebilir. • Büyük eniştemin en küçük kızının ders-
Osmanlıya ait olduğu • Ninemin güzel gözlerini özlüyorum. leri çok iyidir.
ilgisi belirgindir. Bu cümledeki asıl tamlama eniştemin kı-
zının dersleri ifadesidir.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde belirtili Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yer alan
isim tamlaması kullanılmıştır? isim tamlamasının türü diğerlerinden fark-
A) Ay yüzlü çocuk ortalarda dolaşıyor. lıdır?
B) Ateşin dumanı gözlerimi yaktı. A) Ayağım, ablamın halısının püskülüne takıldı.
C) Bu işler benim için çocuk oyuncağıdır. B) Müdür, büyük pencerenin önündeymiş.
Belirtili isim tamla- D) Arabadaki direksiyon mili kırıldı. C) Horozun cırtlak sesiyle güne uyandım.
malarında ilgi eki -in
yerine -den eki de D) Bugün günlerin en güzeline uyandık.
gelebilir.
"B" seçeneğinde yer alan ateşin dumanı ifa-
Örnek:
desi belirtili isim tamlamasıdır. Bu tamlama- "A" seçeneğinde yer alan ablamın halısının püs-
aşağıdakilerin hangisi da ateş kelimesinde ilgi eki, duman kelime- külü ifadesi zincirleme isim tamlamasıdır. Diğer
aşağıdakilerden sinde iyelik eki kullanılmıştır. seçeneklerde belirtili isim tamlaması vardır.
hangisi
Cevap: B Cevap: A
144
