Page 132 - ATA YAYINCILIK 6. Sınıf Ben Korkmam Türkçe Soru Bankası

DİL BİLGİSİ

BİÇİM BİLGİSİ

İSİM ÇEKİM EKLERİ ☞ Çokluk eki, anlatıma saygı ve nezaket ifa-

Çekim ekleri isimler ile diğer isim ve fiiller ara- desi katar.
sında geçici ilişkiler kuran eklerdir. İsim çekim • Sayın Vali'nin himayelerinde toplandık. Kök: Dilin anlamlı en
ekleri adlar ile fiiller arasında geçici anlam bağ- İSMİN HÂLLERİ küçük birimine denir.
larını kurmak üzere adların girdiği durumları Yalın Hâli Örnek:
karşılayan eklerdir.
Sözcüklerin hiçbir hâl eki almamış durumudur. sarı, yol, gel- vb.
☞ Yapım ekleri kök ile gövdenin kendi sınırları Gövde: En az bir
içinde kaldığı hâlde, çekim ekleri sözcükle- • Ahmet, burun, kayık, çeşme... tane yapım eki almış
rin birbirleri ile bağlantısını kurar. -i Hâli (Belirtme) kelimeye denir.
☞ Bir cümleden çekim ekleri çıkarıldığında ke- Sözcüklerin -i hâl ekini almış durumudur. Bu ekin Örnek:
limeler arasındaki anlam bağları kopar ve -ı, -u, -ü şekilleri de vardır ve ünlü ile biten keli-
cümlenin yapısı bozulur. Aşağıdaki cümleyi melere bu ekten önce -y kaynaştırma harfi gelir. sargı, yazar, sazlık vb.
çekim ekleri olmadan okuyalım: • Ahmet'i, burnu, kayığı, çeşmeyi... Ek: Kendi başına
bir anlamı olmayan,
• Arkadaşımın kalemi benim kalemimden -e Hâli (Yönelme)
farklı. Sözcüklerin -e hâl ekini almış durumudur. Bu eklendiği kelimeye
☞ Başlıca isim çekim ekleri çoğul (çokluk) eki, ekin -a şekli de vardır ve ünlü ile biten kelime- yeni bir anlam katan
ya da kelimenin diğer
hâl (durum) ekleri, iyelik ekleri ve soru ekidir. lere bu ekten önce -y kaynaştırma harfi gelir.
kelimelerle ilişkisini
ÇOĞUL (ÇOKLUK) EKİ • Ahmet'e, burna, kayığa, çeşmeye... sağlayan ses birimleri-
Aynı türden birden çok varlığı anlatmak için -de Hâli (Bulunma) ne denir. Yapım ekleri
kullanılan bir ektir. Kelimedeki seslere göre -ler Sözcüklerin -de hâl ekini almış durumudur. Bu ve çekim ekleri olarak
ya da -lar şeklindedir. ekin -da, -te, -ta şekilleri de vardır. ikiye ayrılır.
• Tanıdığım ressamlara resimlerimi gösterdim. • Ahmet'te, burunda, kayıkta, çeşmede... Yapım Ekleri: Eklen-
☞ Bir özel isim aile, boy, millet gibi belirli bir -den Hâli (Ayrılma/Çıkma) diği kelimenin anlamı-
topluluğu gösterdiği zaman -lar ekini alır. nı değiştiren ve yeni
Sözcüklerin -den hâl ekini almış durumudur.
• Osmanlılar, Avşarlar, Müslümanlar vb. Bu ekin -dan, -ten, -tan şekilleri de vardır. kavramlar oluşturan
☞ İsme gelen -lar eki bir şahsın bağlı olduğu • Ahmet'ten, burundan, kayıktan, çeşmeden ... eklere denir.
aileyi, bir çevreyi veya bir kimseyi benzerle-
ri ile birlikte göstermek için kullanılabilir.
• Ahmetler, Yunus Emreler, ablamlar vb. "Otobüs biletini anneme terminalden aldım."

☞ Çokluk ekine ihtiyaç duymayan cins isimle- cümlesinde aşağıdaki hâl eklerinden han-
re gelen -lar eki anlamı güçlendirme göre- gisini almış bir sözcük yoktur?
viyle kullanılabilir.
A) Yönelme B) Bulunma Önünde herhangi bir
• Yerler, gökler, sular vb.
C) Belirtme D) Çıkma sayı sözcüğü ya da
☞ Ortak özellik taşıyan ve bir aile oluşturan her, birkaç gibi söz-
çeşitli tür adları, türü gösteren ada çokluk cükler bulunan adlar
eki getirilerek karşılanır.
Bilet kelimesinde belirtme, anne kelimesinde çokluk eki almaz.
• Baklagiller, otçullar, sürüngenler vb.
yönelme, terminal kelimesinde çıkma hâl eki Örnek:
☞ Çokluk eki adlara abartma anlamı katmak kullanılmıştır. Birkaç dakika, üç
için kullanılabilir.
Cevap: B adam, her insan vb.
• Sıcaktan terledi, sular seller içinde kaldı.

131