Page 214 - ATA YAYINCILIK 8. Sınıf Ben Korkmam Fen Bilimleri Soru Bankası

BASİT MAKİNELER

BASİT MAKİNELER - 1

Bir işi daha kısa sürede ve daha az kuvvet uygulayarak yapmayı sağlayan bir ya da iki parçadan oluşan makinelere basit makine denir.
• Basit makineler işten ve enerjiden kazanç sağlamaz.
• Kuvvetin yönünü ve büyüklüğünü değiştirebilir.
• İş yapma kolaylığı sağlar.
• Kuvvetten kazanç sağlanırken aynı oranda yoldan kayıp vardır. Sürtünmesiz bir sistemde uygulanan kuvvet; yükün ağırlığından
küçükse kuvvetten kazanç, büyükse kuvvetten kayıp olur. Eğer kuvvet, yükün ağırlığına eşitse kuvvetten kazanç ya da kayıp yoktur.
Kuvvet kazancı: Yük / kuvvet ya da kuvvet kolu / yük koludur.
• Basit makinelerde uygulanan kuvvet giriş kuvveti, elde edilen kuvvet ise çıkış kuvvetidir.
• Kuvvet kolu, kuvvetin desteğe uzaklığı, yük kolu yükün desteğe uzaklığıdır.
• Kuvvet kolu ne kadar büyük olursa kuvvet kazancı o kadar fazla olur.
Basit makine çeşitleri şunlardır:
MAKARA: İki çeşit makara vardır.
Sabit makara: Ortasından sabit bir noktaya bağlanarak konum değiştirmeden bir eksen etrafında dönen makaralardır.
• Kuvvetin yönünü değiştirir.
• Kuvvetten ya da yoldan kazanç sağlamaz.
2m
• Kuvvet, yüke eşittir.
Kuvvet
• İş kolaylığı sağlar. (F)

Yük Kuvvet Kuvvet uygulanan ip kaç m çekilirse yük o kadar yükselir. Makara ağırlığı uygulanan kuvveti etkilemez.
(P) (F) Yük
2m 2m (P) 1 m

Hareketli Makara: Etrafından geçirilen ipin bir ucu sabit bir yere bağlanırken ipin diğer ucuna kuvvet uygulanır.

2m • Ortasına bağlanan yük ile birlikte hareket eden makaralardır.
• Kuvvetten iki kat kazanç sağlanırken yoldan iki kat kayıp sağlanır.
Kuvvet
(F) • Kuvvet, yükün yarısı kadardır.
Yük Kuvvet
(P) (F) Yük Kuvvet uygulanan ip kaç m çekilirse yük onun yarısı kadar yükselir. Makara ağırlığı uygulanan kuvveti

2m 2m (P) etkiler.
1 m

PALANGA: Sabit ve hareketli makaralardan oluşan sisteme palanga denir.
• Makara sayısı ve ipin bağlanış şekline göre
Sabit Sabit Sabit kuvvet kazancı değişir.
makara makara makara • Hareketli makarayı kaldıran ip sayısı, kuvvet-
Kuvvet Sabit ten kazanç oranıdır.
Kuvvet Kuvvet makara

Hareketli Hareketli
makara Hareketli
makara makara

Yük Yük Yük
Kuvvet
kazancı: 2 3 3

213