Page 241 - ATA YAYINCILIK 7. Sınıf Ben Korkmam Türkçe Soru Bankası

ANLATIM BOZUKLUKLARI

ANLAMA DAYALI ANLATIM BOZUKLUKLARI
ANLAMA DAYALI ANLATIM BOZUKLUKLARI

DEYİMİN YANLIŞ KULLANILMASI ANLAM BELİRSİZLİĞİ

Deyimlerin yanlış anlamda ya da yanlış sözcüklerle Kullanılması gereken bir sözcüğün, ekin ya da nok-
Bir cümlede sözü edilen kullanılması anlatım bozukluğuna yol açar. talama işaretinin kullanılmaması cümlenin anlamın-
konunun hayatın olağan
• Babama ayak bağı oluyor, işini bitirmesini kolay- da belirsizliğe ve anlatım bozukluğuna yol açar.
akışına ters olması man-
laştırıyordum. • Kedilerle oynamayı kardeşinden çok severdi.
tık hatası olarak kabul
Bu cümlede kullanılan ayak bağı olmak deyimi Bu cümleyi kuran kişinin kedilerle oynamayı,
edilir ve anlatım bozuklu-
bir işin yapılmasına engel olmak anlamına gelir. kardeşini sevdiğinden mi, yoksa kardeşinin kedi-
ğu sayılır.
Bu cümlede deyim yanlış anlamda kullanılmıştır. lerle oynamayı sevdiğinden daha mı çok sevdiği
Örnek:
• Her yer kalabalık, mendil atsan yere düşmez. belirsizdir.
Bırakın hamur açma-
Bu cümlede deyimin aslına sadık kalınmamıştır. • Cüzdanını polis bulmuş, karakola götürmüş.
yı, börek yapmayı bile
Deyim, mendil atsan yere düşmez değil iğne at- Bu cümlede cüzdanı bulunan kişinin kim olduğu
bilmezdim.
san yere düşmez şeklindedir. belirsizdir. Cümleyi doğru söylemek için senin
Bu cümlenin doğrusu
☞ Deyimin ve açıklamasının birlikte verildiği cüm- cüzdanını ya da onun cüzdanını şeklinde, keli-
"Bırakın börek yapma-
lelerde açıklamanın deyimle uyuşmaması anla- meyi bir zamirle birlikte kullanmak gerekir.
yı, hamur açmayı bile
tım bozukluğuna yol açar. ☞ Cümlede bulunması gereken bir noktalama işa-
bilmezdim." şeklinde
olmalıdır. • Herkes dikkat kesilmiş, üstünkörü bir şekilde retinin kullanılmamış olması anlatım bozukluğu-
önlerindeki işi yapıyordu. na yol açar.
Dikkat kesilmek ve üstünkörü karşıt anlamla- • Kasap Hayri'yi etleri parçalaması için çağırdı.
rı çağrıştıran ifadelerdir. Bu cümledeki anlam belirsizliğini gidermek
için ya kasap sözcüğünden sonra virgül ge-
tirilmeli ya da cümlenin öznesi açıkça söy-
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde deyimin yan- lenmelidir. Cümle şu iki şekilden biri gibi
lış kullanılmasından kaynaklanan bir anlatım yazılırsa doğru olur: "Kasap, Hayri'yi etleri
bozukluğu vardır? parçalaması için çağırdı." "O, Kasap Hayri'yi
A) İyi eğitim almadığı belli, annesini sürekli aya- etleri parçalaması için çağırdı."
ğına çağırıyor, ondan bir şeyler istiyor.
B) Kısmeti her zaman ayağına geliyor, çok çalış-
Ankara'ya karla soğuk geldi.
madan hiçbir şey elde edemiyordu.
Bu cümledeki anlatım bozukluğunun nedeni
C) Yeniliklere ayak diriyor, kendi tutumundan
aşağıdakilerden hangisidir?
şaşmıyordu Rasim Bey.
A) Çelişen sözcüklerin bir arada kullanılması
D) Konuklar ayağını kesmiş, bu şirin otele kimse
B) Sözcüğün yanlış yerde kullanılması
gelmez olmuştu.
C) Cümlede anlam belirsizliği olması
D) Sözcüğün yanlış anlamda kullanılması
"B" seçeneğinde geçen ayağına gelmek deyimi,
emek çekilmeden elde edilmek anlamında kul-
lanılan bir deyimdir. Bu cümlede ise ancak çok Bu cümlede karın ve soğuğun birlikte mi geldiği
çalışarak istediklerini elde edebilen bir kimseden yoksa karın mı soğuğu getirdiği anlaşılmamakta-
bahsedilmektedir. dır. Bu durum da anlam belirsizliğine neden olur.
Cevap: B Cevap: C

240