Page 12 - ATA YAYINCILIK 7. Sınıf Ben Korkmam Türkçe Soru Bankası

SÖZCÜKTE ANLAM

SÖZCÜKLER ARASI ANLAM İLİŞKİLERİ

Türkçede bazı sözcükler çeşitli şekillerde birbirleri
ile anlam ilgileri kurar veya bazen bir sözcüğün fark-
Gurbet gezdim adım adım,
lı kullanımlarda birbiriyle tamamen ilgisiz anlamlara Eş anlamlı sözcükler
Gözümde kaldı muradım,
geldiği görülür. özellikle şiirlerde ve
Köşelerde çok ağladım, kalıplaşmış sözlerde
Ben bende değilim bugün.
EŞ ANLAMLI (ANLAMDAŞ) SÖZCÜKLER birbirlerinin yerine kulla-
(Âşık Feymani) nılamaz.
Aynı kavramın ya da varlığın birden fazla sözcükle
Bu dizelerdeki altı çizili sözcüklerden hangisi- Örnek:
karşılanabilmesine eş anlamlılık denir. Dilimizdeki
nin eş seslisi (sesteş) vardır?
eş anlamlı sözcüklerin bazıları şunlardır: Ağlasam sesimi duyar
A) Gurbet B) Göz mısınız,
• Çeşit-tür, güç-kuvvet, fiil-eylem, uyum-ahenk,
C) Çok D) Ben Mısralarımda;
ulus-millet, kayıp-yitik, tamir-onarım, öğüt-nasihat,
Dokunabilir misiniz
müsabaka-yarışma, küs-dargın, düşman-hasım...
Gözyaşlarıma, elleri-
Dörtlükte geçen gurbet sözcüğünün tek anlamı nizle?
Elinde bir kanıt olmadan bu davayı açmanın bir vardır. Göz sözcüğünün on üç anlamı olmasına Bu dizelerde geçen
anlamı yok. rağmen sesteşi yoktur. İki anlamı olan çok söz- mısralarımda sözcüğü-
Aşağıdakilerden hangisinde bu cümledeki altı cüğünün de sesteşi yoktur. Altı çizili sözcüklerden nü dizelerimde sözcüğü
çizili sözcüğün eş anlamlısı vardır? ben sözcüğünün ise tendeki koyu leke ve teklik ile değiştiremeyiz.
birinci kişi zamiri anlamında eş seslisi vardır.
A) Soruşturmanın selameti açısından bu olayda
Cevap: D
yayın yasağı uygulandı.
B) Bazı yargıları temellendirmek için kitaplardan
yardım aldı.
C) Böyle bir kanıya varmak için insanın ya cahil
ya kötü olması gerek.
D) İddiamı ispatlamam için delillere bakman ye-
terli olacaktır.
Türkçede eş anlamlı
sözcüklerden çok daha
Kanıt sözcüğünün eş anlamlısı delil sözcüğüdür. fazla yakın anlamlı
Diğer seçeneklerde kanıt sözcüğünü çağrıştıra- sözcük bulunmaktadır.
cak sözcükler kullanılsa da hiçbiri kanıt ile eş an- Yakın anlamlı sözcükler
lamlı değildir. Yukarıda Türk Dil Kurumunun Güncel Türkçe Söz- genellikle cümle içinde
lük'ünden alınan satır sözcüğünün anlamları görül-
Cevap: D kullanıldıkları anlama
mektedir. Bu sözcüğün anlamlarının bu şekilde ve- bakılarak bulunur.
SESTEŞ (EŞ SESLİ) SÖZCÜKLER rilmesinin nedeni sözcüğün sesteş olmasıdır. Siz de
Örnek:
Yazılışları aynı olsa da anlamları arasında hiçbir ilgi aşağıdaki sözcükleri http://sozluk.gov.tr/ adresinden
olmayan sözcüklerdir. Gül, kır, bin, at, yüz, diz gibi kontrol edebilirsiniz. Pazar tezgâhındaki iyi
sözcükler akla ilk gelen sesteş sözcüklerdendir. ► Set ► Pas domatesleri seçti.
• Fark etmedim sanma, saçlarına kır düşmüş. ► Sedir ► Üs Bu cümlede seçmek
sözcüğü ayırmak anla-
• Kır kokuları arasında güzel bir piknik yaptı. ► Sarılı ► Uyuşmak
mında kullanılmıştır.
• Yangın çıktığında bu camı kır ve düğmeyi çevir. ► Saf ► Usul

11