Page 99 - ATA YAYINCILIK 6. Sınıf Ben Korkmam Türkçe Soru Bankası
P. 99
METNİN ANLAMI VE YAPISI
METİN TÜRLERİ VE ŞİİRİN ŞEKİL ÖZELLİKLERİ
TİYATRO ŞİİRİN ŞEKİL ÖZELLİKLERİ
İnsan hayatının çeşitli yönlerinin sahnede can- Ahenk, uyum demektir. Düzyazıdan farklı ola-
Mektuplarda sağ üst landırılması amacıyla kaleme alınan eserlere rak şiirde ahenk aranır ve beklenir. Şiirde; ses
köşeye tarih ve isteğe ve bu eserlerin sahnelenmesine denir. ve söz benzerlikleri, kelime tekrarları, ölçü gibi
bağlı olarak mektu- ögelerle ahenk sağlanır. Şiirde ahengi sağ-
bun yazıldığı yer (il, layan ve en sık başvurulan yöntemler kafiye
ilçe, ülke vb.) yazılır. (uyak) ve rediftir.
Daha sonra mektubun MURTAZA –Bugün Çarşıkapı pazarından Kafiye (Uyak)
hitap kısmına geçilir. geçerken kimi gördüm biliyor musun Hatice
Mektubun sonuna iyi Hanım? (Hatice aldırmaz.) Biri, hocam, diye Şiirde dize sonlarındaki ses benzeşmesine ka-
dilekler eklenir. Sağ alt ellerime sarıldı. Kimi gördüm, ha? Mümkün fiye (uyak) denir. Bu ses benzerliklerinin farklı
köşeye ise gönderenin değil bilemezsin! Nereden bileceksin, ben görevdeki eklerde ya da farklı anlamlardaki ke-
adı yazılır. de tanıyamadım ki... Hani Boztepe köyünde limelerde olması gerekir. Aynı görev ve anlam-
bir Hacı Süleyman vardı ya... İşte onun oğlu- daki sesler kafiye oluşturmaz.
nu... Tembel Hüseyin’i... On beş sene evvelki • Ne nişan bozulur ne düşer tetik
talebem... Düşün, maliyede müfettiş olmuş... Zaman kanlı tezgâh, acılar mekik
(Kadın doğrulur, dik dik Murtaza'ya bakmaya
başlar.) Doğrusu göğsüm kabardı... Bir köylü Umut, yavrusunu yitiren keklik
çocuğu müfettiş olsun... Hem de benim ta- Konduğu noktadan bin yıl uzakta
lebem... İşte hocalığın mükâfatı... İftihar et- (Abdurrahim Karakoç)
Tiyatro için piyes ve tim... İftihar... Bu dörtlükte tetik, mekik, keklik kelime-
oyun sözcükleri de HATİCE –Ben olsam yerin dibine geçerdim lerin sonundaki -ik sesleri benzemekte-
kullanılır.
Murtaza Bey! dir. Bu kelimeler anlamca farklı olduğu
Sahnelenmek dışında için ses benzerlikleri kafiye oluşturmuş-
sadece okunmak için MURTAZA –O niye o? tur.
yazılan, düzyazı dışın- HATİCE –Taleben müfettiş olmuş, sen daha Redif
da şiir şeklinde olan ilk mektep hocalığındasın. Daha hâlâ müdür
tiyatrolar da vardır. olacaksın! Dizelerde kafiye oluşturan seslerden sonra ge-
MURTAZA –Yoo! Bu derecesi de fazla... Yine len, şekil ve anlam bakımından birbirine ben-
başlamayalım... zeyen ses ya da seslere redif denir. Redif bir
ya da birkaç sesten oluşabileceği gibi bir ya da
HATİCE –Elbette başlayacağım... Bugün de
söyleyeceğim, yarın da söyleyeceğim... birkaç kelimenin tekrar edilmesiyle de oluşabilir.
• Gün çekildi pencerelerden:
Bu parça aşağıdaki metin türlerinin han-
gisinden alınmıştır? Aynalar baştan başa tenha...
Ses benzerliğinin A) Tiyatro B) Gezi yazısı Ses gelmez oldu bahçelerden;
sayısına göre kafiye- C) Anı D) Mektup Gök kubbesi döndü siyaha.
nin yarım, tam, zengin (Cahit Sıtkı Tarancı)
gibi türleri vardır. Ses Bu dörtlükte 1 ve 3. dize ile 2 ve 4. di-
benzerliğinin hangi di- Sahnede sergilenmeye uygun bu metin bir ti- zelerde ses benzerliği vardır. Pence-
zelerde olduğuna göre yatro eseridir. Karşılıklı konuşmalar (diyalog) relerden - bahçelerden kelimelerinde
düz, çapraz, sarmal tiyatronun en belirgin özelliğidir. -lerden aynı görevdeki ekler olduğu için
kafiye düzenleri vardır.
Cevap: A rediftir. Dörtlükte başka redif yoktur.
98
