Page 219 - ATA YAYINCILIK 6. Sınıf Ben Korkmam Türkçe Soru Bankası

YAZIM KURALLARI

SES BİLGİSİ

ÜNSÜZ YUMUŞAMASI

☞ Sonunda p, ç, t, k sert ünsüzleri olan söz-
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünlü da-
Kök hâlindeki bir söz- ralmasına uğramış bir sözcük vardır? cükler, ünlü ile başlayan bir ek aldığında
cük ek aldığında aynı sözcüğün sonundaki bu sert ünsüzler yu-
ünsüzden iki tane yan A) Aylak aylak etrafta geziniyordu. muşayarak b, c, d, g, ğ'ye dönüşür.
yana gelebilir. Bu, ün- B) Kızgınlığından günlerdir yüzüme bakmı- • kitap - ı → kitabı
süz türemesi değildir. yor. • simit – e → simide
Örnek: C) Maç birkaç dakika sonra bitiyor. • tepecik – i → tepeciği

his-siz hissiz D) Arabanın sigortasını ben yaptırıyorum. • ağaç – a → ağacı
nefes-siz nefessiz
ÜNSÜZ TÜREMESİ
gül-lü güllü ☞ Dilimize yabancı dillerden geçen bazı söz-
at-dan attan "B" seçeneğinde yer alan bakma- kelimesi cükler, ünlü ile başlayan bir ek aldıklarında
-yor ekini aldığında sondaki a sesi daralarak
ı sesine dönüşmüştür. Diğer seçeneklerde ya da ünlüyle başlayan bir sözcükle birleş-
yer alan gezin-, bit-, yaptır- sözcükleri ünsüz tiklerinde sözcüğün sonundaki ünsüzden
harflerle biten sözcüklerdir. -yor eki bu söz- bir tane türer.
cüklere geldiğinde iki ünsüz harfin arasında • hak-ı → hakkı
bir yardımcı ünlü türemiştir. • af + etmek → affetmek
Cevap: B • his + i → hissi

ÜNSÜZ BENZEŞMESİ
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili
☞ f, s, t, k, ç, ş, h, p (fıstıkçı şahap) ünsüzleri
ile biten sözcüklerden sonra c, d, g ünsüz- sözcük ünsüz benzeşmesine uğramamış-
leri ile başlayan bir ek geldiğinde c, d, g tır?
ünsüzleri ç, t, k ünsüzlerine dönüşür. A) Bu saatte senin dışarıda ne işin var,
bana söyler misin?
• yapıt – dan → yapıttan
B) Kemal Bey, seninle yaşıt ama benden
• kaç – dan → kaçtan
Dilimizdeki tek hece- • kat-gı → katkı yaşça büyüktür.
li sözcüklerin çoğu C) II. Mehmet 12 yaşındayken babasının
ünsüz yumuşaması • dost-ca → dostça isteği üzerine tahta çıktı.
kuralına uymadığı gibi • etraf-dan → etraftan D) Şaşkın çocuk her zaman olduğu gibi
birden fazla hecesi bu- • makas-cı → makasçı çantasını evde unuttu.
lunan sözcüklerde de ☞ Ünsüz benzeşmesi (ünsüz sertleşmesi)
kuralın uygulanmadığı özel isimlerde ve sayılarda da gösterilir.
örnekler vardır. • 1985'de → 1985'te Seçeneklerden;

Örnek: • 2023'den → 2023'ten "A"daki saat-de → saat-te,
top-un topun • Sivas'dan → Sivas'tan "B"deki yaş-ca → yaş-ça,
hukuk-a hukuka • Ahmet'de → Ahmet'te "D"deki şaş-gın → şaş-kın
yap – ı yapı • 19 Mayıs'da → 19 Mayıs'ta sözcüklerinde ünsüz benzeşmesi vardır.
Tahta sözcüğünde benzeşme yoktur.
tek-i teki • TÜBİTAK'dan → TÜBİTAK'tan Cevap: C

218