Page 181 - ATA YAYINCILIK 6. Sınıf Ben Korkmam Türkçe Soru Bankası

DİL BİLGİSİ

EDAT - BAĞLAÇ - ÜNLEM

BAĞLAÇ ÜNLEM

Söz içinde birden çok kelimeyi, kelime grubunu Konuşanın korku, sevinç, acıma, şaşkınlık gibi
Ne ... ne bağlacı, veya cümleyi birbirine bağlayarak aralarında çe- her türlü duygu ve heyecanını etkili ve kısa bir
cümlelere olumsuzluk şitli yönlerden ilgiler kuran görevli kelimelerdir. biçimde anlatmaya, seslenmeye, çağırmaya
anlamı katabilir. Edatlar gibi bağlaçlar da tek başlarına bir an- yarayan kelime ya da kelime gruplarına ünlem
Örnek: lam taşımazlar. Başlıcaları şunlardır: ile, ve, de, denir. Başlıcaları şunlardır: ah, ay, ey, ya, hah,
Ne çay ne kahve içti. ama, fakat, lakin, ancak, yalnız, hem ... hem, ne vah, hay hay, vay, of, uf, aman, haydi, bravo,
... ne, hatta, bile, üstelik, yani, demek ki, öyle ki, hoppala, yuh, sakın vb.
hâlbuki, oysa, çünkü, zira, eğer, yoksa vb. • Ah, bin kulağım olsaydı da bin şaheserin
• Çok aradım ama telefonu açmadı. lezzetini birden tatsaydım.
☞ Bağlaçlar, cümlede anlatılan yargının deva- ☞ Ünlem olan ifade tek başına bir cümle gibi
mı olan yargıları birbirine bağlayabilir ya da kullanılabilir ve sonuna ünlem işareti getiri-
bir tür sıralama görevi üstlenebilir. lir ya da cümle içinde kullanılır ve cümlenin
• Bugün çok çalışıyoruz ve işimiz bitiyor. sonuna ünlem işareti getirilir.
• Bugün ve yarın kitap okumak istiyorum. • İmdat! Yardım edecek biri yok mu?

☞ Bağlaçlar cümlede verilen düşüncenin yö- • Aman, dikkatli basınız!
nünün değiştiğini gösterebilir. ☞ Ünlemlerin cümleye kattığı anlam ilgileri

• Anlatılanlar çok önemli değil ama herkes çok çeşitlidir ve pek çok duyguyu da içerir.
bunları dikkatle dinliyor. • Vah zavallı, çok da yorulmuş. (Acıma)
☞ Bazı bağlaçlar birbirinin yerine kullanılabilir. • Vay budala vay! Sen bunları okumadın
• Sana anlatayım ama kimseye söyleme. mı da soruyorsun. (Küçümseme)
• Sana anlatayım fakat kimseye söyleme. • Aferin, benim güzel kızım çok güzel bir
iş çıkarmış. (Beğenme, takdir)
• Oooh, dedi. Oh! Miskiamber gibi koku-
Aşağıdaki dizelerin hangisinde bağlaç
Ünlemler cümleye görevinde kullanılmış sözcükler vardır? yor mübarek... (Sevinme, mutluluk)
burada verilenler- • Yazık, verilen bütün emekler boşa git-
den başka; çekinme, A) Gümüş yelkenlerini yüksekten savurarak miş. (Beğenmeme)
abartma, haykırma, Bir gemi yelken açtı hayal iklimlerine • Aman, hep o kara kaplı kitap. Başka
övünme, şaşkınlık, B) Rüzgâr sürüklenirken derinlerden derine okuyacak bir şey yok mu? (Bıkkınlık)
pişmanlık, özür dile- Hayal iklimlerine bir gemi yelken açtı • Aaa! Bugün ben mektup yazacaktım,
me, rica, yalvarma, C) Toplanırken göklerde bulutlar yığın yığın unuttum gitti. (Hatırlama)
rahatlama, sakinleş- Hiçbir fırtınayı düşünmüyordu deniz
tirme, karşı çıkma, D) Açılan yolcuların hepsi hissetmişti ki • Ooof, off! Bizim bu derdimizi Lokman
tehdit, telaş, teşvik, Bugün de erişilmez o diyara, yarın da Hekim gelse çözemez. (Karamsarlık)
üzüntü, pekiştirme, • Aaaah! Keşke öyle olsaydı da bu dertler
alay etme, sevgi, bitseydi. (İstek, arzu)
şefkat, ihtimal, tahmin, "D" seçeneğinde de bağlacı ve ki bağlacı • Ya, biz köyde başka bir şey mi yapmak-
imrenme, merak, ısrar, kullanılmıştır. Diğer seçenekler incelendiğin- tayız? (Kızgınlık, sitem)
itiraz gibi anlamlar da de bağlaç kullanılmadığı görülür. • Eyvah, ne yapsak, nereye gitsek? (Kor-
katabilir. Cevap: D ku, heyecan)

180