Page 18 - ATA YAYINCILIK 6. Sınıf Ben Korkmam Türkçe Soru Bankası
P. 18
SÖZCÜKTE ANLAM
SÖZ SANATLARI
Bir duygu, düşünce, durum veya olayı daha KİŞİLEŞTİRME (TEŞHİS)
etkili bir biçimde anlatmak için söz sanatlarına İnsan dışındaki canlı veya cansız varlıkları; du-
başvurulur. Söz sanatları bir metni günlük ko- yan, düşünen, hareket eden insan kişiliğinde Söz sanatları asıl
nuşma dilinden ayırarak edebî bir metin hâline göstermeye, onlara şahsiyet vermeye denir. olarak şiir türünde
getirir. • Çöplerle kirletilen kızgın deniz, dev dalga- yaygınlıkla kullanılır.
larını sahile yolluyor; çöpleri, insanoğluna Fakat bunun dışında
BENZETME (TEŞBİH) iade ediyordu. edebî metinlerin pek
Sözün anlamını güçlendirmek, söze açıklık Bu cümlede deniz, insanlar gibi kızmakta- çok türünde de kar-
kazandırmak için aralarında benzerlik ilişkisi dır. Bu cümlede kişileştirilen varlık denizdir. şımıza çıkar. Günlük
kurulan iki şeyden birini diğerine benzetmeye • "Köpeğimiz Panter, gözlerini yoldan ayır- hayatta ise anlatımı
denir. mıyor, en ufak bir seste kulaklarını dikleş- güçlendirmek için
tiriyor." cümlesinde kişileştirme sanatı yok- kullanılır. Bu sanatları
• Ninemin pamuk kadar beyazdı saçları.
tur. Görmek, işitmek sadece insana has düzgün bir şekilde
Bu cümlede beyaz olma özelliğinden do- özellikler olmadığı için bu cümlede köpeğin kullanabilmek ve etkili
layı saç ile pamuk arasında bir benzetme kişileştirildiği söylenemez. bir konuşma yetene-
ilişkisi kurulmuş ve saç, pamuğa benzetil- • Ağaç çok sevdi çocuğu ğine sahip olmak için
miştir. Öperdi altın saçlarından özellikle şiir türünde
• Bir avuç ışıktı incecik yüzü Dudakları olaydı pek çok eser okumuş
Gözleri geceler gibi derindi (Arif Nihat Asya) olmak gerekir.
(Ahmet Muhip Dıranas) Sevmek ve öpmek insana has bir özelliktir,
ağaçların böyle bir özelliği yoktur. Şair bu
Bu dizelerde iki benzetme vardır. İlk dizede özellikleri ağaca vererek kişileştirme yap-
ışık ve yüz arasında bir benzetme ilişkisi mıştır.
kurulmuş; yüz, bir avuç ışığa benzetilmiştir.
İkinci dizede ise göz, derinlik yönüyle ge- KONUŞTURMA (İNTAK)
celere benzetilmiştir. İnsan dışındaki canlı veya cansız varlıkları ko-
nuşturmaya denir. Konuşturma sanatının
• Bir duvar saatiyim ben, olduğu yerlerde aynı
Eğitim bir ağaç gibidir, kökleri acı ama mey- Çoktan durmuş... zamanda kişileştirme
veleri tatlıdır. Akrebiyle yelkovanı arasına de vardır. Çünkü ko-
Örümcekler yuva kurmuş!
Bu cümlede aşağıdaki söz sanatlarından (Arif Nihat Asya) nuşmak insanlara has
hangisi kullanılmıştır? bir özelliktir.
Bu şiir, duvar saatinin ağzından yazılmış
A) Kişileştirme B) Abartma ve duvar saati konuşturulmuştur.
C) Zıtlık D) Benzetme • Bakır tencere toprağa
– Şöyle bir gezelim, dedi.
Öteki özür diledi.
Bu cümlede eğitim ağaca benzetilmiştir. Ben- Ocakta kalmak pek daha
zetme yapılırken gibi sözcüğü kullanılmıştır. Akıllıca olacaktı.
(La Fontaine - Çev. Orhan Veli Kanık)
Bu sözcük, benzetmelerde sıklıkla karşımıza Gibi, kadar, sanki gibi
çıkan ve benzerlik ilgisi kuran bir edattır. Bu fablda bakır tencere, toprak olan tence- sözcükler benzetme
reyle konuşmaktadır. Dolayısıyla bu fablda
Cevap: D konuşturma sanatı vardır. ilgisi kurmada sıkça
kullanılır.
17
