Page 60 - ATA YAYINCILIK 6. Sınıf Ben Korkmam Sosyal BilgilerSoru Bankası

İNSANLAR, YERLER VE ÇEVRELER

DÜNYA’NIN NERESİNDEYİM?

Dünya üzerinde yatay ve dikey olarak uzanan bazı çizgilerin olduğu varsayılır. Yatay olarak çizilen çizgilere paralel, di-
key olarak çizilen çizgilere ise meridyen denir. Paralel ve meridyenlerle dünya üzerindeki bir yerin konumunun daha kolay
bulunabilmesi amaçlanmıştır. Aşağıda paralel ve meridyenlerin özellikleri verilmiştir.

Paralellerin Özellikleri Meridyenlerin Özellikleri
1. Yatay olarak çizilir. 1. Dikey olarak çizilir.
2. Başlangıç paraleline Ekvator denir. Ekvator dünyayı tam 2. Başlangıç meridyeni İngiltere’nin Londra kentinde bulu-
ortadan iki eşit parçaya böler. Sıfır ile gösterilir. nan Greenwich (Grinviç) gözlemevinden geçer ve 0 (sı-
3. Ekvator’un kuzeyine kuzey yarım küre, güneyine ise gü- fır) ile gösterilir.
ney yarım küre denir. 3. Başlangıç meridyeninin doğusuna doğu yarım küre, batı-
4. Kuzey yarım kürede 90, güney yarım kürede 90 olmak sına ise batı yarım küre denir.
üzere toplam 180 paralel vardır. 4. Doğu yarım kürede 180, batı yarım kürede 180 olmak
5. Tam daire şeklinde çizilir. üzere toplam 360 meridyen vardır.
6. Birer derece aralıklarla çizilir. 5. Yarım daire şeklinde çizilir.
7. Ardışık iki paralel arasında 111 km mesafe vardır. 6. Ardışık iki meridyen arası mesafe, sadece Ekvator üze-
8. En büyük paralel Ekvator’dur. Paralellerin boyları Ekva- rinde 111 km’dir. Meridyenler arasındaki mesafe Ekva-
tor’dan kutuplara doğru gidildikçe kısalır. tor’dan kutuplara gidildikçe kısalır. Bütün meridyenler
9. 90 derece paralelleri nokta ile gösterilir. kutup noktalarında birleşirler.
7. Bütün meridyenlerin boyları birbirine eşittir.
8. Ardışık iki meridyen arasındaki yerel saat farkı 4 dakika-
dır.

Ülkemizin Asya ve Avrupa kıtalarında top-
rakları bulunmaktadır. Ülkemiz Ekvator’un
kuzeyinde, başlangıç meridyeninin doğusun- Avrupa
Kuzey Asya
da bulunur. 36°-42° kuzey paralelleri ile 26°- Amerika
45° doğu meridyenleri arasındadır. Atlas
Büyük
Coğrafi Konum: Herhangi bir yerin dün- Okyanusu Afrika Okyanus
ya üzerinde kapladığı alana coğrafi konum
Güney
denir. Matematik konum ve özel konum ol- Amerika Hint
mak üzere ikiye ayrılır. Okyanusu
Büyük Okyanusya
Matematik Konum: Bir yerin paralel ve Okyanus
meridyenlere göre dünya üzerindeki yeridir.
Bir başka ifade ile Ekvator’a ve Greenwich’e
göre konumudur. Antarktika
Özel Konum: Herhangi bir yerin kıtalara,
denizlere, dağ sıralarına, boğazlara, kom-
şu ülkelere, ulaşım yollarına, yer altı ve yer 42
üstü kaynaklarına göre konumu ve yükseklik 42° KP 36
36° KP
değerleri özel konumudur. Özel konum ülke- 0 26 45 0
lerin jeopolitik konumunu, iklimini, nüfusun
dağılışını, yerleşme şartlarını, turizm faaliyet-
lerini, ulaşım imkânını, ekonomik faaliyetleri-
ni etkiler. 26° DM 45° DM

59