Page 214 - ATA YAYINCILIK 6. Sınıf Ben Korkmam Fen Bilimleri Soru Bankası

SES VE ÖZELLİKLERİ

SESİN YAYILMASI

Ses, maddenin titreşmesiyle meydana gelir. Kaynağından çıktıktan sonra her yöne yayılan
ses dalgaları tıpkı su dalgaları gibidir. Sesin oluşması için titreşim ve bu titreşimin oluşmasını sağ-
layacak maddesel ortam gereklidir.

Sesin Yayılabildiği Ortamlar

Katı Sıvı Gaz
• Tahta • Su • Hava
• Demir • Deniz • Oksijen

• Ses; katı, sıvı ve gaz ortamlarda yayılır.
• Tahta ya da herhangi katı bir maddeden yapılmış masaya kulak dayanıp masaya vurulduğunda ses işitilir. Bu örnek
sesin katılarda yayıldığını gösterir.
• Denizde veya havuzdayken suya dalınıp iki taş birbirine vurulduğunda ses işitilir. Bu örnek sesin sıvılarda yayıldığını
gösterir.
• Balina ve yunus gibi suda yaşayan canlılar, suyun sesi iletme özelliği sayesinde birbiriyle iletişim kurar. Sonar cihazı;
denizin derinliğini, deniz dibinin yüzey şekillerini belirlemek için sesin yayılmasından yararlanılarak yapılmıştır. Aynı
yöntemi kullanarak yunuslar balık sürülerinin, yarasalar avlarının yerlerini bulurlar.
• Konuşan insanlar birbirlerinin sesini duyarak iletişim kurarlar. Bu örnek sesin gaz ortamlarda yayıldığını gösterir.
• Kapıya vurulması sonucunda oluşan ses önce katı sonra gaz ortamında yayılarak kulağa gelir.

• Çalar saatin sesi hava ortamında rahatlıkla duyulabilir. Fakat cam fanusun içine çalar saati
koyup, fanusun içindeki hava boşaltılırsa saatin sesi duyulamaz. Çünkü ses boşlukta yayıl-
maz.
Güneş’te meydana gelen şiddetli patlamaların sesinin duyulamamasının nedeni de Güneş ile
Dünya arasındaki boşluktur.

Ses maddesel olmayan ortamlarda yani boşlukta yayılmaz.

Ayça, bebeğini doktora götürü- Doktor akciğerleri dinlemek için stetoskop kullanıyor. Ste-
yor. Doktor, stetoskop ile akciğer- toskop katı hâlde bir cisim olduğu için ses katı ortamda
lerini görseldeki gibi dinliyor. yayılır.
Yanıt A

Görseldeki doktor görevini yaparken sesin hangi or-
tamda yayılmasından yararlanıyor?

A) Katı B) Sıvı C) Gaz D) Boşluk

213