Page 150 - ATA YAYINCILIK 6. Sınıf Ben Korkmam Fen Bilimleri Soru Bankası

MADDE VE ISI

MADDENİN TANECİKLİ YAPISI - 1

• Bütün maddeler taneciklerden oluşur. Bu tanecikler arasında boşluk bulunur.

• Maddenin sıkışabilmesi ya da genleşebilmesi, maddelerin tanecikli yapıda olduğunu ve tanecikler arasında boşluk
bulunduğunu kanıtlar. Katı bir madde, sıvı bir madde içinde çözündüğünde katı maddenin tanecikleri, sıvı maddenin
tanecikleri arasındaki boşluklara girdiği için sıvı seviyesi değişmez.

• Isıtılan suyun buharının yukarıya doğru hareket etmesi taneciklerin hareket ettiğini gösterir. Madde üç farklı hâlde bulunur.
Katı:
• Tanecikleri arasındaki boşluk çok azdır. Sıkıştırılamaz.
• Tanecikleri sadece titreşim hareketi yapar.
• Belirli bir şekli vardır. Taneciklerin en düzenli hâlidir.
Buz Örnek: Taş, demir, altın, masa vb.
Sıvı:
• Tanecikleri arasındaki boşluk, katı maddelerin tanecikleri arasındaki boşluktan fazla, gaz mad-
delerin tanecikleri arasındaki boşluktan azdır.
• Tanecikleri, katı maddelerin taneciklerinden daha hareketlidir. Taneciklerinin enerjisi katılar-
dan fazladır.
• Tanecikleri titreşim, öteleme ve dönme hareketi yapar. Akışkandır.
Su • Belirli bir şekli yoktur. Sıvılar sıkıştırılamaz kabul edilir.
Örnek: Alkol, sıvı yağ, kolonya vb.
Gaz:
• Tanecikleri arasındaki boşluk çok fazladır. Sıkıştırılabilir.
• Tanecikleri katı ve sıvıların taneciklerinden daha hareketlidir. Taneciklerin enerjisi, katı ve sıvı
maddelerin enerjilerinden fazladır. Tanecikleri titreşim, öteleme ve dönme hareketi yapar.
• Tanecikleri birbirinden bağımsız hareket eder. Akışkandır.
Su buharı • Gaz maddelerin belirli bir şekli yoktur. Taneciklerin en düzensiz hâlidir.
Örnek: Oksijen, karbondioksit, hidrojen vb.

Katı maddelerin tanecikleri öteleme ve dönme hareketi yapmaz.

Boyalı Özdeş şırıngalara boyalı su, İçi hava dolu şırınganın ucu kapatılıp pistonu itildiğinde
su Hava Kum
hava ve kum koyan öğrenci- piston hareket eder ve hava sıkışır. Böylece gazların ta-
ler yandaki düzeneği kurup necikleri arasındaki boşluğun çok fazla olduğu fark edilir.
pistonları ok yönünde itiyor ve (Banu’nun ifadesi doğrudur.) İçi boyalı su ve kum dolu şı-
gözlemliyor. rıngaların da aynı şekilde pistonları itildiğinde pistonların
Banu: Gazların tanecikleri hareket etmediği gözlemlenir. Bu da katı ve sıvıların sı-
arasındaki boşluk çok fazla- kıştırılamadığını gösterir. (Miray’ın ifadesi doğrudur.) Katı
dır. maddeler titreşim; sıvılar titreşim, öteleme, dönme; gazlar
Miray: Katı ve sıvılar sıkıştırılamaz. ise titreşim, öteleme ve dönme hareketi yapar. (Ekin’in ifa-
Ekin: Tanecikler sadece titreşim ve dönme hareketi yapar. desi yanlıştır.)

Bu deneyle ilgili hangi öğrencilerin ifadeleri doğru- Yanıt B
dur?

A) Banu B) Banu ve Miray
C) Ekin ve Miray D) Banu, Miray ve Ekin

149