Page 40 - ATA YAYINCILIK 4. Sınıf Çıtır Çıtır Fen Bilimleri Çalışma Kitabım
P. 40
Ad Soyad : ........................................................
KUVVETİN ETKİLERİ
Kuvvetin Cisimler Üzerindeki Etkileri
Duran bir cismi hareket ettiren, hareket hâlindeki bir cismi durduran, cisimlerde şekil ve yön
değişikliğine sebep olan etkiye kuvvet denir. Günlük hayatımızda pek çok yerde kuvvetin
cisimler üzerindeki etkilerini görürüz. Bu etkileri şu şekilde sıralayabiliriz;
1. Kuvvet uygulayarak duran bir cismi hareket ettirebiliriz. Ya da hare-
ket eden bir cisme, hareketi ile aynı yönde kuvvet uygulayarak cismin
hızını artırabiliriz. Örneğin yerde duran bir balona vurarak onu hareket
ettirmiş oluruz. Ya da kayak yapan bir sporcu elindeki batonlarla ken-
disini hareket yönünde ittirerek hızını arttırabilir.
2. Hareket hâlindeki bir cisme, hareketine zıt yönde
bir kuvvet uygulayarak cismi yavaşlatabilir veya dur-
durabiliriz. Örneğin hareket eden bir aracın frenine
bastığımız zaman tekerleklere bir kuvvet uygulanır.
Böylece aracın önce yavaşlaması daha sonra da dur-
ması sağlanır.
Hareket hâlindeki cisimleri durdurmaya çalışmak bazen tehlikeli
sonuçlara neden olabilir. Örneğin çalışan bir vantilatörü elimizle dur-
durmaya çalışmak yaralanmamıza neden olabilir.
3. Hareket hâlindeki cisimlere kuvvet uygulayarak cismin hareket
yönünü değiştirilebiliriz. Örneğin bir voleybol maçında oyuncular
kendilerine doğru gelen topa kuvvet uygulayarak topun yönünün
değişmesine neden olurlar.
4. Kuvvet uygulayarak cisimlerin şeklini değiştirebiliriz. Vurma, sıkma,
germe ve bükme gibi uygulanan kuvvetler cisimlerde şekil değişikliği
meydana getirir. Örneğin bir teli bükerek telin şeklini değiştirebiliriz.
Kuvvet uygulandığında şekli değişen bazı cisimler, uygulanan kuvve-
tin etkisi ortadan kalktığında tekrar eski hâllerine döner. Böyle cisim-
lere esnek cisimler denir. Sünger, yay, lastik esnek cisimlere örnektir.
5. Kuvvet uygulayarak cisimlerin dönmesini sağlayabiliriz. Örneğin
rüzgâr, türbinlere itme kuvveti uygulayarak pervanelerinin dönmesini
sağlar. Bu sayede elektrik üretimi gerçekleştirilir.
38 39
