Page 306 - 2. SINIF NEW SMILING

6. ENERJİ DÖNÜŞÜMLERİ - 3
ÜNİTE

SOLUNUM
Tüm canlılar yaşamlarını devam ettirebilmek için ihtiyaç duydukları enerjiyi solunum yoluyla sağlar. Canlıların hücrele-
rinde besinlerden enerji üretmesi olayına solunum denir. Solunum olayı gece ve gündüz kesintisiz olarak devam eder.
Farklı solunum çeşitleri vardır.
Oksijenli Solunum
Hücrelerde bulunan besinlerin oksijenle parçalanarak enerji (ATP) üretilmesine oksijenli solunum denir.

• Oksijenli solunumda oksijen gazı ve glikoz kullanılır.
• Oksijenli solunum sonucunda su, karbondioksit ve ATP
oluşur.
• Besinler oksijenli solunumda parçalandığında çok fazla
enerji üretilir. Bu nedenle enerji ihtiyacı fazla olan geliş-
miş yapılı canlılarda oksijenli solunum gerçekleşir.
• Oluşan ATP canlının yaşamsal faaliyetlerini gerçekleştir-
mek için kullanılır.
• Oksijenli solunum sonucunda oluşan karbondioksit, kireç
suyu ile tepkimeye girerek yeni bir madde oluşturur. Do-
layısıyla kireç suyu bulanır.
• Oksijenli solunum hücrenin sitoplazmasında başlar, mitokondride devam eder.

Oksijensiz Solunum ve Fermantasyon
Besinlerin (glikozun) enzimler yardımıyla oksijen kullanılmadan parçalanıp enerji üretilmesi olaylarına oksijensiz so-
lunum ve fermantasyon (mayalanma) denir.
Glikozun oksijen kullanılmadan farklı bir madde ile par-
çalanmasına oksijensiz solunum denir. Oksijensiz so-
lunum sonucunda oksijenli solunuma göre daha az ener-
ji elde edilir.
Glikozun herhangi bir madde kullanılmadan enzimlerle
parçalanmasına fermantasyon denir.
• Fermantasyon sonunda oluşan enerji oksijenli ve ok-
sijensiz solunum sonucunda oluşan enerjiden daha
azdır.

Fermantasyon çeşitleri şunlardır:
• Laktik asit fermantasyonu yoğurdun mayalanması sırasında ve insanların çizgili kaslarında gerçekleşir. Oksijenli
solunum ile üretilen enerji (ATP) yeterli gelmediğinde çizgili kas hücreleri fermantasyon yapar. Oluşan laktik asit yor-
gunluğa neden olur. Bu fermantasyonda karbondioksit oluşmaz.
• Etil alkol fermantasyonu hamurun mayalanması sırasında gerçekleşir. Bu olay sonucunda oluşan karbondioksit ha-
murun kabarmasını sağlar.
• Bu olaylar hücrenin sitoplazmasında gerçekleşir.

• Günlük hayatta hamurun mayalanması, üzüm suyundan sirke üretilmesi, sütten yoğurt elde edilmesi ve turşu yapı-
mı sırasında fermantasyon gerçekleşir.

306 Enerji Dönüşümleri ve Çevre Bilimi