Page 66 - 5. Sınıf Ben Korkmam Türkçe

CÜMLEDE ANLAM 2.
BÖLÜM

ANLATIMINA GÖRE CÜMLELER Örnek: “Türkiye’nin en güzel şehri bence Ankara’dır.” cüm-
Günlük yaşamımızdaki konuşmalarımızda nesnel anlatım, lesi kişiden kişiye değişebilen bir ifadedir. Birine göre en
öznel anlatım ve kurgusal anlatımı kullanabiliriz. Bu anla- güzel şehir Ankara iken başka birine göre İstanbul’dur. Bu
tımları konuşmamızın amacına göre kullanırız. Söz gelimi ifadenin bilimsel bir ispatı da yoktur.
bir konu hakkında kendi duygu ve düşüncelerimizi aktar-
dığımızda öznel anlatım kullanırken bir şeye kendi yoru- UYARI
mumuzu katmadan yani bir şeyi olduğu gibi aktardığımız- Öznel cümlelerde bazen “bana göre, bence, bana
da nesnel anlatımı kullanırız. Bazen de gerçek hayatta kalırsa, benim görüşüm, benim düşünceme göre”
meydana gelemeyecek, olağanüstülük taşıyan ve kişinin gibi ifadeler bulunabilir.
hayal gücüne dayanan kurgusal anlatımı kullanırız. İşte bu
konuşmalarda kullandığımız cümleler anlatımına göre öz- UYARI
nel, nesnel ve kurgusal olarak ele alınır. Şimdi öznel, nes- Bir cümleyi tek bir sözcük bile öznel hâle getirebi-
nel ve kurgusal anlatımın ne olduğunu örnekleriyle incele- lir. Bu nedenle bizden cümleyi öznel hâle getiren
yelim: sözcüğü belirlememiz istenebilir. Bu tür sorularda
Nesnel Anlatım: Doğruluğu veya yanlışlığı kanıtlanabilen, sözcükleri tek başına değil kullanıldıkları yere göre
kişisel görüş ve yorumlar içermeyen cümleler nesnel an- değerlendirmek gerekir. Örneğin “Ülkemizde en gü-
latımlıdır. Nesnel anlatımlı cümlelerde cümlenin bildirdiği zel kokulu güller Isparta’da yetişir.” cümlesinde “en
yargının doğruluğu veya yanlışlığı kişiden kişiye değişmez. güzel” sözü ile cümleye öznellik katılmıştır.
Nesnel cümleler herkes tarafından kabul edilen gerçekler-
dir. Öznel ve nesnel anlatım arasındaki kilit nokta “kişisel
görüş bildirme/bildirmeme” olduğu için bu cümleler “kanıt- Kurgusal (Hayal Ürünü) Anlatım: Bazen konuşmalarda ve-
lanabilirlik açısı”ndan ele alınır. ya okuduğumuz bir eserde gerçekleşmesi mümkün olan ger-
çek unsurların yanında bir de düş gücüne dayanan kurgu-
Örnek: “Türkiye’nin başkenti Ankara’dır.” cümlesi herkes- sal unsurlar kullanılır. Yaşanması mümkün olmayan, yalnız-
çe kabul edilen ve kişisel görüş katılmadan aktarılan bir ca zihnimizde canlandırdığımız olaylara “kurgusal olaylar”
cümle olduğu için bu cümle nesnel anlatımlıdır. denir. Gerçek hayatta yaşanması mümkün olmayan olayla-
rın dile getirilmesi kurgusal anlatımdır. Kurgusal yani hayal
UYARI ürünü anlatımda olağanüstü olaylara ve varlıklara yer veri-
lir. “Mahalle sakinleri, sokak hayvanları için seferber oldu.”
“Bahçede iki masa, sekiz de sandalye var.” cümle- cümlesinde anlatılan, gerçek hayatta olabilecek bir olay ol-
sinde gözlemlenen bir durum olduğu gibi aktarılmış duğu için bu cümle gerçek unsur taşıyorken “Ay, bugün yıl-
yani buraya kişisel görüş katılmamıştır. Nesnel cüm- dızlarla neşe içinden oynuyordu.” cümlesinde gerçek hayat-
lenin illa bilimsel içerikle oluşturulması gerekmez. ta gerçekleşmesi mümkün olmayan bir olaydan bahsedildi-
Yukarıdaki cümlede olduğu gibi var olan bir gerçe- ği için bu cümle kurgusal (hayal ürünü) unsur taşımaktadır.
ğe yorum katılmadığında da nesnel cümle kurula-
bilir. Örnek: Yedi başlı yılanı ezdikten sonra sadece iyilerin ol-
duğu “İyiler Diyarı”na varacaksın.

Öznel Anlatım: Öznel anlatım kişinin duygu ve düşünce-
lerini, kişisel görüş ve yorumlarını içeren anlatımdır. Öznel UYARI
anlatımlı cümlelerde yargının doğruluğu ya da yanlışlığı Kişileştirme sanatının olduğu cümleler aynı zaman-
kişiden kişiye değişir. Öznel anlatımda kendi duygu, dü- da hayal ürünü cümlelerdir. Buna “Kar taneleri, yer-
şünce veya zevkimizi yansıtırız. Bilimsel bir ispatı olma- yüzüne inerken birbirini incitmeden inmeye özen
yan, anlatanın kendi kişisel görüş ve yorumlarını içeren gösterirdi.” cümlesini örnek gösterebiliriz.
cümleler öznel anlatımlıdır.

CÜMLEDE ANLAM 65