Page 199 - UPS 8. SINIF FEN BİL. SORU BANK. KONU ÖZETLİ

ÜNİTE 6 ENERJİ DÖNÜŞÜMLERİ VE ÇEVRE BİLİMİ

1. BÖLÜM: BESİN ZİNCİRİ VE ENERJİ AKIŞI
Tüm canlılar yaşamak için enerjiye ihtiyaç duyar. İhtiyaç duydukları enerjiyi besinler yoluyla karşılar. Tüm canlılığın
temel kaynağı Güneş’tir. Ancak canlılar güneş enerjisini doğrudan kullanamazlar.

Canlılar besin elde etme yönünden üretici ve tüketici olarak iki kısma ayrılır. Kendi besinini üretebilen canlılara üretici
canlılar denir. Su, karbondioksit ve genellikle güneş yardımıyla kendi besinlerini üreten bu canlılara bitkiler, algler ve
bazı bakteriler (siyanobakteriler) örnek olarak verilebilir.
İhtiyaç duydukları besinleri dışarıdan hazır olarak alan canlılara ise tüketici canlılar denir. Bu canlılara; hayvanlar,
mantarlar ve bazı bakteriler örnek olarak verilebilir. Tüketici canlılardan bazı mantarlar ve bir kısım bakteriler, besinlerini
ölü bitki ve hayvan atıklarından sağlar. Bu tür canlılara ayrıştırıcı (çürükçül) canlılar denir.

a) Besin Zinciri

Besinlerin üretici canlılardan başlayarak tüketici canlılara kadar aktarıldığı sıraya besin zinciri adı verilir.

Yukarıdaki besin zincirini incelediğimizde ot üretici mantar ayrıştırıcı, diğer canlılar ise tüketicidir. Besin zincirinde bulu-
nan canlıların sayısının değişmesi diğer canlıları da etkiler.
Bir besin zinciri üretici canlılar ile başlar. Üreticilerin ürettiği besinler, tüketiciler tarafından tüketilmektedir. Bunları da
başka tüketiciler tüketmektedir.
Beslenme şekillerine göre tüketiciler; otçul (otla beslenen), etçil (etle beslenen) ve hepçil (hem et hem de otla beslenen)
olarak gruplandırılabilir.

Otçul canlılar: Sadece otla beslenen canlılara denir. Koyun, inek, keçi, deve gibi canlılar otçullara örnek verilebilir. Bu
canlılara birincil (I. derece) tüketici canlılar da denir.

Etçil canlılar: Sadece etle beslenen canlılara denir. Aslan, köpek, kurt, tilki ve kedi gibi canlılar etçillere örnek verilebilir.
Otçullarla beslenen etçil canlılar Il. dereceden tüketiciler (ikincil tüketici), diğer etçillerle beslenen etçiller ise Ill. derece
veya daha üst derece tüketicilerdir.

Hepçil canlılar: Hepçiller; hem etle hem de otla beslenen canlılardır. İnsan, fare, ayı, domuz gibi canlılar örnek veri-
lebilir.

199