Page 175 - 8. SINIF TÜRKÇE SORU BANKASI

TEST
ÖZNESİNE GÖRE FİİLLER 03

1. Özne-yüklem ilişkisinde, öznenin eylemin bildirdiği işi nasıl yaptığı önemlidir. Buna göre fiiller iki grupta incelenir: Etken fiil,
işi yapan gerçek bir öznenin bulunduğu fiillere denir. İşi yapan gerçek bir öznesi olmayan fiillere edilgen fiil denir. Edilgen
çatılı fiillerde özne işi yapan değil, yapılan işten etkilenen durumundadır.

Buna göre,
Fotoğraf makinesi, fotoğraf çekilecek cisimden, örneğin bir çiçekten yansıyan ışınları içeri alır ve bu ışınları bir mercek
aracılığıyla küçük bir film parçasının üzerine toplar. Gerçekte gözümüzde de aynı olay olur. Çiçekten yansıyan ışınlar
I
göz merceğimiz tarafından kırılır ve göz küremizin arkasında küçük ve ters bir görüntü oluşur. Göz sinirleri aracılığıyla
II
beyne iletilen çiçeğin görüntüsü burada düz olarak algılanır. Biz yalnızca çiçeği görmekle kalmayıp, gözümüzdeki özel
III
hücreler yardımıyla çiçeğin rengini hatta o çiçeğin üzerine konan bir böceğin hareketlerini de gözlemleyebiliriz.
IV
metnindeki numaralanmış fiillerden hangileri özne-yükleme göre etken çatılıdır?

A) Yalnız I. B) I. ve IV. C) II. ve III. D) II. ve IV.

2. “Futbolcu, kırmızı kartla oyundan atıldı.” cümlesinde “atma” işini gerçekleştiren belli değildir. Onun yerine “atılma” eyle-
minden etkilenen “futbolcu” vardır. “Futbolcu” işi yapan değil de yapılan işten etkilenen durumunda olduğundan cümlede
“sözde özne” görevindedir ve “atıldı” eylemi çatısına göre edilgendir.
Buna göre,
I. Yakup Kadri, “Çankaya” romanında Milli Mücadele yılları ile Cumhuriyet’in ilk yıllarını anlatır.

II. Sadri Ertem, “Çıkrıklar Durunca” romanında, endüstrileşmeyle birlikte köyden kente başlayan göçü ele alır.
III. Nurullah Ataç, deneme ve eleştiri türündeki yapıtlarıyla edebiyatımızın gelişimine katkıda bulunmuştur.
IV. Aziz Nesin’in yapıtlarında toplumun aksayan yanları, mizahın gereği abartmalı bir anlatımla dile getirilir.
cümlelerinin hangisinde sözde özne kullanılmıştır?

A) I. B) II. C) III. D) IV.

3. Yön bulma ya da diğer bir söyleyişle navigasyon, yeryüzünde bulunduğumuz yeri belirleyebilmemiz ve belirlediğimiz
bir rotayı izleyerek bir yerden başka bir yere ulaşmak için kullandığımız yöntemler bütünü olarak tanımlanabilir. Aslında
binlerce yıldır, bir yerden başka bir yere gidebilmek için kullandığımız oldukça basit yöntemler var. Bunların çok büyük bir
kısmında doğadan yararlanıyoruz.
Aşağıdakilerin hangisinde bu metindeki altı çizili fiille özne-yükleme göre özdeş çatılı bir fiil kullanılmıştır?

A) Güneş’in yardımıyla yönümüzü bulmak için önce yaklaşık 1 metre boyunda bir sopa bulmanız ve toprağa saplamanız
gerekiyor.
B) 15-20 dakika gibi bir süre bekledikten sonra sopanın gölgesinin yer değiştirdiğini, gölgenin ucunun artık işaretlediğiniz
yerde olmadığını göreceksiniz.
C) Yönümüzü bulmak, gidilecek yeri doğru tespit etmek için harita okuma ve harita işaretlerinin anlamları mutlaka öğre-
nilmelidir.

D) Ülkemiz Kuzey Yarım Küre’de olduğu için, öncelikle saat yardımıyla yön bulmayı öğrenmeniz daha çok işinize yarar.

175