Page 129 - ATA YAYINCILIK 5. Sınıf Ben Korkmam Türkçe Soru Bankası

SES, KÖK, EK BİLGİSİ

SES BİLGİSİ

ÜNSÜZ YUMUŞAMASI

☞ Sonu p, ç, t, k sert ünsüzleri ile biten sözcük-
Kök hâlindeki bir söz- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünlü ler, ünlü ile başlayan bir ek aldığında sözcü-
cük ek aldığında aynı daralmasına uğramış bir sözcük var- ğün sonundaki bu sert ünsüzler yumuşaya-
ünsüzden iki tane yan dır? rak b, c, d, g, ğ ünsüzlerine dönüşür.
yana gelebilir. Bu, ün- A) Çevresine bakıp sürekli gülüyordu.
süz türemesi değildir. • dolap - ı → dolabı
B) Her gün sabah dokuzda işe geliyordu. • kilit - e → kilide

C) Eski günleri hatırladıkça ağlıyordu. • gelincik - i → gelinciği
el-ler eller
D) Teklifinin kabul edilmeyeceğini biliyor-
ses-siz sessiz du. ÜNSÜZ TÜREMESİ

kül-lü küllü ☞ Dilimize yabancı dillerden geçen bazı söz-
ad-dan addan
cükler, ünlü ile başlayan bir ek aldığında
“C” seçeneğinde yer alan ağla- kelimesi ya da ünlüyle başlayan bir sözcükle birleş-
-yor ekini aldığında sondaki a sesi dara- tiğinde sözcüğün sonundaki ünsüzden bir
larak ı sesine dönüşmüştür. Diğer seçe- tane türer.
neklerde yer alan gül-, gel-, bil- sözcükleri • hak-ı → hakkı
ünsüz harfle biten sözcüklerdir. -yor eki bu • af + etmek → affetmek
sözcüklere geldiğinde iki ünsüz harfin ara-
sında bir yardımcı ünlü türemiştir. • his + i → hissi
Cevap: C

ÜNSÜZ BENZEŞMESİ Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı
Dilimizdeki tek hece- ☞ f, s, t, k, ç, ş, h, p (fıstıkçı şahap) ünsüzleri çizili sözcük ünsüz benzeşmesine uğ-
li sözcüklerin çoğu ile biten sözcüklerden sonra c, d, g ünsüz- ramamıştır?
ünsüz yumuşaması leri ile başlayan bir ek geldiğinde c, d, g A) Babasının ardından uzunca baktı.
kuralına uymadığı gibi ünsüzleri ç, t, k ünsüzlerine dönüşür.
birden fazla hecesi bu- B) Bu, belki de onu son görüşüydü.
lunan sözcüklerde de • kitap - cı → kitapçı C) Büyüdükçe huyu da ona benzedi.
kuralın uygulanmadığı • ağaç - dan → ağaçtan D) Sınıfın en çalışkan öğrencisiydi.
örnekler vardır. • at - gı → atkı
• yaş - ca → yaşça
at-ın atın
Seçeneklerden;
sanat-a sanata ☞ Ünsüz benzeşmesi (Ünsüz sertleşmesi, “A”daki bak-dı → bak-tı,
saç-ı saçı ünsüz uyumu da denir.) özel isimlerde ve “C”deki büyüdük-ce → büyüdük-çe,
yapıt-ı yapıtı sayılarda da gösterilir. “D”deki çalış-gan → çalış-kan
• 1923'de → 1923'te sözcüklerinde ünsüz benzeşmesi vardır.
• 2015'de → 2015'te “B” seçeneğindeki görüşüydü sözcüğünde
• Bitlis'den → Bitlis'ten ise benzeşme yoktur.

• Zeynep'de → Zeynep'te Cevap: B

128